بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی
بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی
یکی از عواملی که بر سلامتی افراد یک جامعه تأثیر زیادی دارد، مواد خوراکی و ظروف نگهداری آن‌هاست. بنابراین بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی اهمیت زیادی دارد. ظروف پلاستیکی جای خود را در زندگی روزمره ما بازکرده‌اند. این ظروف در آشپزخانه و محل کار ما در هنگام خوردن غذا یا حمل و نگهداری آن حضور دارند. از بطری‌های آب‌گرفته تا ظروف یک‌بارمصرف و ظروف آشپزخانه، پلاستیک‌ها حضور دارند. بنابراین باید به بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی دقت ویژه‌ای داشته باشیم.
پلاستیک چیست؟
برای آشنایی بیشتر با بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی باید ابتدا پلاستیک‌ها را بشناسیم. پلاستیک‌ها معمولاً از سه قسمت پلیمر پایه، پرکننده و نرم‌کننده تشکیل می‌شوند که پلیمر پایه مهم‌ترین قسمت آن است. با دانستن نوع پلیمر پایه، می‌توانیم به کیفیت محصول پی ببریم. در ادامه مقاله خواهیم دید که پلیمر چیست و چرا پلیمر پایه مهم‌ترین قسمت یک پلاستیک است و چه ارتباطی با بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی دارد.
پلیمر چیست؟
پلیمرها (بسپار) در بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی نقش مهمی دارند. آن‌ها مواد شیمیایی هستند که از به هم پیوستن تعداد زیادی مونومر، که نوعی مولکول هستند، تشکیل‌شده‌اند. برای همین است که در اسم انواع پلاستیک‌ها کلمه پلی را می‌بینیم. پلاستیک‌ها از موادی چون نفت و گاز طبیعی و مواد دیگر طبیعی تولید می‌شوند.
پلیمریزاسیون (بسپارش) چیست؟
شاید به نظر بیاید که بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی ارتباطی با فرآیند بسپارش ندارد. اما با ما همراه باشید. بسپارش یا پلیمریزاسیون، فرآیندی است که در آن مونومرها به هم متصل شده و یک زنجیره بلند که همان پلیمر است می‌سازند. برای ساخت پلاستیک‌ها نیز از این فرآیند استفاده می‌شود. با توجه به اینکه از مونومرهای متنوعی استفاده می‌شود، پلیمرهای گوناگون با خواص و ویژگی‌های مختلفی داریم. پلاستیک‌ها معمولاً پلیمرهای سبک و مقاومی هستند. بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی درگرو این پلیمرها هست.
راه‌های تشخیص محصولات پلاستیکی بهداشتی و غیربهداشتی
برای تشخیص پلاستیک‌های بهداشتی از غیربهداشتی، راه‌های متفاوتی و جود دارد. این تشخیص برای شناخت بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی اهمیت دارد. احتمالاً در حراجی ظروف پلاستیکی بوده‌اید. پلاستیک‌های ارزان‌قیمت عموماً پلاستیک‌های بی‌کیفیتی هستند. البته همه آن‌ها این‌گونه نیستند. اما اکثر ظروف بزرگ هرچه گران‌تر باشند، باکیفیت‌ترند.
یکی از راه‌های تشخیص، بوی محصولات است. مواد اولیه مرغوب فاقد بوی بد هستند. اما محصولات پلاستیکی غیربهداشتی بوی مطلوبی ندارند. البته در بعضی موارد محصولات پلاستیکی غیربهداشتی بوی نامطلوبی ندارند. رنگ یکی از نکاتی است برای تشخیص محصولات پلاستیکی بهداشتی و غیربهداشتی رنگ محصولات است. معمولاً در تولید محصولات پلاستیکی نامرغوب، از رنگ‌هایی باکیفیت پایین استفاده می‌شود، بنابراین در اغلب موارد محصولات پلاستیکی غیربهداشتی مات و کدر هستند.
خانم‌ها معمولاً با نگاه کردن به‌ظاهر پلاستیک‌ها نیز می‌توانند تا حدی درباره کیفیت پلاستیک حدس بزنند. زیرا ظاهر محصولات باکیفیت پایین چندان جالب نیست. چون قالب تولید محصولات پلاستیکی باکیفیت پایین به‌گونه‌ای است که سبب ایجاد ظاهری نامناسب در محصول می‌شود. و با استفاده از قالب بی‌کیفیت نمی‌توان محصول استانداردی تولید کرد. علت قیمت پایین‌تر این محصولات هم همین است. البته موارد گفته‌شده همه نکات نیست. راه‌های دیگری نیز برای تشخیص وجود دارد.
بهترین روش برای نگهداری ظروف پلاستیکی
تشخیص انواع پلاستیک
امروزه در تولید محصولات پلاستیکی، از کدهای مخصوص هر محصول استفاده می‌شود. این کدها اعدادی در بازه‌های 1 تا 7 هستند که درون یک مثلث قرار دارند. علامت مثلث به معنی قابل بازیافت بودن محصول است. و اعداد نشان‌دهنده نوع محصول هست بنابراین آشنایی با این کدها برای داشتن اطلاعات بیشتر درباره بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی خالی از لطف نیست.
کد 1 متعلق به پلی‌اتیلن ترفتالات است. این ماده نوعی پلی‌استر هست. از پلی‌اتیلن ترفتالات در تولید بطری‌های آب و ظروف بسته‌بندی انواع مواد غذایی، روغن و مواد شوینده استفاده می‌شود. ویژگی این نوع از پلاستیک‌ها، مقاومت در برابر حلال‌ها، شفافیت، سبکی و درعین‌حال سختی آن‌ها است.
کد 2 هم متعلق به پلی‌اتیلن است. البته این کد نشان‌دهنده پلی‌اتیلن با چگالی بالا است. این ماده شیمیایی با حرارت به حالت نرم و با سرمایش به حالت سفت تغییر میکند. این نوع پلاستیک‌ها در ساخت بطری‌های مایعاتی مانند روغن، ظرف شیر، بطری شوینده‌ها، کیسه پلاستیکی و اسباب‌بازی‌ها کاربرد دارد. ویژگی‌های مخصوص این گروه عبارت‌اند از مقاومت در برابر گرما و سرمای شدید، کدر بودن رنگ آن‌ها و سختی زیادشان. یکی از ویژگی‌های خوب این گروه بازیافت ساده و کم‌هزینه آن‌ها است.
کد 3، به گروه پلی وینیل کلراید تعلق می‌گیرد. با اضافه کردن فتالاتها به این گروه، نرم و شکل‌پذیر می‌شوند. این نوع پلاستیک‌ها در ساخت چهارچوب پنجره، کف‌پوش، محافظ غذا و بطری و پرده حمام استفاده دارد. ویژگی این گروه، استحکام و شفافیت آن‌هاست. اما یکی از معایب این گروه، درصد پایین بازیافت آن‌ها است.
کد 4 نیز متعلق به پلی‌اتیلن‌ها است اما این بار چگالی آن‌ها پایین است. این گروه از پلاستیک‌ها انعطاف‌پذیر هستند و جنس آن‌ها شفاف یا کدر است. از این گروه از پلاستیک‌ها در تولید محصولات پلاستیکی همچون بطری و کیسه استفاده می‌شود. تفاوت این گروه با گروه کد 2 در سختی و مقاومت آن‌ها نسبت به دما است.
کد 5 نماینده یکی از گروه‌های پلیمرهای ترموپلاستیک (گرمانرم)، به نام پلی‌پروپیلن است. این نوع از پلاستیک‌ها، سبک‌ترین پلاستیک تولیدشده است. از این نوع پلاستیک‌ها در تولید لوازم آشپزخانه، شیشه شیر، نی و بطری و ظرف ماست استفاده می‌شود.
کد 6 به گروه پلی استایرن تعلق دارد و غلامت اختصاری آن، ps است. این گروه پلاستیک‌هایی بسیار ارزان‌قیمت و سبک‌وزن هستند. این پلاستیک‌ها در تولید محصولات پلاستیکی همچون ظروف یک‌بارمصرف و شانه تخم‌مرغ استفاده می‌شود.
آخرین کد این لیست، کد 7 به گروه پلی کربنات‌ها با علامت اختصاری PC تعلق دارد. این گروه در تولید محصولات پلاستیکی همچون ظروف نگهداری غذا، بطری‌های گالنی آب، شیشه شیر و قطعات خودرو استفاده می‌شود. این دسته‌بندی‌ها ما را بهتر برای شناخت بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی راهنمایی می‌کنند.
روش‌های تولید محصولات پلاستیکی
تا اینجا برای آشنایی با بهداشت و تولید محصولات پلاستیکی کمی با تعریف پلاستیک، پلاستیک‌های متنوع و کدهای شناسایی آن‌ها و همچنین راه‌های تشخیص محصولات باکیفیت آشنا شده‌ایم. در ادامه کمی درباره روش‌های مختلف تولید محصولات پلاستیکی ازجمله قالب‌گیری تزریقی، قالب‌گیری دمشی و قالب‌گیری فشاری خواهیم گفت.
روش قالب‌گیری تزریقی
این روش یکی از پرطرفدارترین روش‌ها است. در این روش، مواد پلاستیک ابتدا داخل دستگاه تزریق پلاستیک ذوب می‌شوند. پس‌ازآن مواد ذوب‌شده توسط مارپیچی‌های متعدد به داخل قالب تزریق خواهند شد. مواد مذاب بعد از مدتی که سرد شدند، توسط پین‌های قالب به بیرون پرتاب می‌شوند.
قالب‌گیری دمشی
از این روش برای تولید محصولاتی که ضخامت دیواره‌شان یکنواخت است و توخالی هستند، استفاده می‌کنند. ابتدا پلاستیک توسط دستگاه اکسترودر ذوب می‌شود. سپس دونیمه قالب مواد مذاب را احاطه می‌کنند و بسته می‌شوند. از قسمت انتهایی قالب، هوای تحت‌فشار به درون دستگاه دمیده می‌شود. این کار سبب چسبیدن پلاستیک به بدنه قالب می‌شود. در آخر پلاستیک شکل قالب را به خود می‌گیرد. این روش برای مواد پلاستیکی پلی‌اتیلن با چگالی پایین (کد4)، پلی‌اتیلن با چگالی بالا (کد 2)، پلی وینیل کلرید (کد 3) و پلی پروپیلین (pp) است.
قالب‌گیری فشاری
در این روش ابتدا مواد پلاستیک را در حفره فک پایینی قالب می‌گذارند. سپس فک بالایی قالب براثر فشار و گرما بسته می‌شود. نهایتاً پلاستیک به شکل قالب موردنظر درمی‌آید. از این روش برای قالب‌گیری پلاستیک‌های تر موست استفاده می‌شود.
